قرآن می فرماید :
پروردگارت نسبت به آنان که از روی جهل اعمال بد انجام داده اند ، سپس توبه کردند و در مقام جبران بر آمدند ، آمرزنده و مهربان است. طبق این آیه توبه به توبه قلبی و ندامت درونی محدود نمی شود ، بلکه روی اثر عملی آن تأکید شده و اصلاح و جبران ، مکمّل توبه شمرده شده ،تا این فکر غلط را از مغز خود بیرون کنیم که هزاران گناه را با جمله « استغفرالله » می توان جبران کرد.
بنابراین باید عملاً خطاها جبران گردد . قسمت هایی که از روح انسان و یا جامعه بر اثر گناه آسیب یافته، اصلاح و مرمّت شود.
البته توبه کردن از گناهان , بستگی به گناهی دارد که انجام شده است .گناهانی را که از انسان سر می زند ، از دو حالت یا دو دسته زیرخارج نیست :
یک دسته حق الله است:
مثل ترک نماز و روزه، راه جبرانش این است که قضای آن را به جا آورید. اگر از عهده قضای همه آن برنمی‌آیید، هر مقداری که می‌توانید، انجام بدهید.دسته دوم حق الناس است:
جبران حق الناس آن است که رضایت قلبی صاحبان حق را به هر صورتی شد، به دست آورید. اگر مالی را از مردم تصرّف کرده یا ضایع نموده یا ضربه‌ای بر بدن آنان وارد کرده‌اید که دیه یا قصاص دارد، باید یا رضایت آنان را جلب کنید و یا مال و دیه را به آنان بدهید.اگر با زبان یا عمل تان، روح آنان را آزرده‌اید و آبرو و حیثیت آنان را برده‌اید، در صورت امکان از آنان رضایت بگیرید اما اگر ممکن نیست، برای آنان دعا کنید.
اگر برخی افراد را نمی‌شناسید یا مرده‌اند یا دسترسی به آنان ندارید، در امور مالی، مال را به فرزندان یا وارثان آنان بپردازید. اگر دسترسی به آنان هم ممکن نباشد، در راه خدا برای شان صدقه بدهید.
در غیر امول مالی، در حق آنان دعا و استغفار کنید و صدقه و خیراتی هدیه نمایید.
توبه حقیقی شرایط و لوازم و آثار عملی دارد . مهم‌ترین آن، عبارت است ازاین که تصمیم بگیرید که :
۱ـ دیگر هیچ گناهی را انجام ندهید. اگر به دلیل ندانستن مسئله و جهل یا غفلت و فراموشی یا هر دلیل دیگر، دوباره گناهی را مرتکب شدید، بلا فاصله توبه کنید و با اشک و گریه، از خداوند بخواهید که شما را بیمارزد.
۲ـ خود را به احکام و دستورهای دین مقید و پایبند کنید و گناهان گذشته خود را جبران نمایید.
آداب توبه:
توبه آداب خاصی دارد که باید آن را از مستحبات توبه دانست که عبارتند از:۱- سه روز روزه گرفتن
۲- غسل توبه
۳- خواندن دو یا چهار رکعت نماز
۴- دعاهای توبه
۵- خود را مقید به نماز اوّل وقت کردن.
۶- با دوستان مؤمن رفت و آمد کنید و از رفاقت با افراد بدنام و فاسد پرهیز نمایید.
۸-دعاهای توبهای را که از ائمه معصومین وارد شدهاست، به ویژه دعاهای صحیفه سجادیه، مخصوصاً دعای ۳۱ و یا مناجات خمسْ عشر، به خصوص مناجات تائبین را بخوانید.
۹- هر روز صبح بعد از نماز و هر شب هنگام خوابیدن، پس از خواندن دو رکعت نماز از خدا بخواهید که شما را در پیمان توبه موفق بدارد،
۱۰- از توسل به چهارده معصوم علیهم السلام به خصوص توسل به امام زمان علیه السلام غافل نشوید.
منبع: شهر سوال
درباره این سایت